Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp tạo hứng thú học tiết thực hành môn Công nghệ 9

oa học và nghệ thuật của mỗi một giáo viên chúng ta.
 - Sử dụng phương pháp dạy thực hành giúp cho học sinh quan sát, thực hành tiếp cận với thực tế, củng cố các kiến thức, từ đó hình thành và phát triển tư duy tích cực, độc lập sáng tạo cho học sinh.
 2. Cơ sở thực tiễn
a) Đặc điểm tình hình
- Được sự quan tâm của Ban giám hiệu,  nhà trường có cơ sở vật chất phục vụ cho việc giảng dạy tương đối tốt, phòng học kiên cố, sạch sẽ, có đồ dùng dạy học tương đối đầy đủ cho bộ môn.
- Đội ngũ giáo viên có năng lực, nhiệt tình trong công tác giảng dạy nên việc tiếp cận với phương pháp dạy học mới được giáo viên ứng dụng có hiệu quả.
b)Thực trạng
 * Đối với học sinh:
- Nhiều học sinh xem môn Công nghệ là môn học phụ do đó các em còn lơ là, chưa thực sự chú ý tới môn học.
- Các em còn học vẹt, lười tư duy trong quá trình học tập.
- Nhiều học sinh chăm học nhưng chưa có phương pháp học tập phù hợp, chưa tích cực, chủ động chiếm lĩnh kiến thức nên hiệu quả học tập chưa cao.
- Trong quá trình học tập, học sinh đã nắm được phần lí thuyết, nhưng kết quả kiểm tra các bài thực hành chưa cao.
* Trong quá trình tìm hiểu nguyên nhân tôi phát hiện một số vấn đề như sau:
- Một số em chuẩn bị dụng cụ, nguyên vật liệu không đầy đủ.
- Trong quá trình thực hành chỉ có một vài học sinh tham gia, những học sinh còn lại không tích cực hoạt động. Đây là vấn đề thường gặp phải trong các bài thực hành, thường thì trong nhóm thực hành chỉ có khoảng 1 hoặc 2 em là tích cực hoạt động, các em còn lại hay ỷ lại các bạn trong nhóm.
- Các em không nắm vững được qui trình thực hành.
3. Biện pháp thực hiện
 3.1 Chuẩn bị của giáo viên, học sinh: GV, HS cần chuẩn bị đầy đủ nguyên vật liệu, dụng cụ cho từng tiết thực hành.
Giáo viên chuẩn bị bài giảng kỹ lưỡng, chu đáo, thao tác mẫu thuần thục cho từng tiết dạy. 
3.2. Rèn kỹ năng thực hành cho học sinh:
 Để thực hiện tốt việc rèn luyện kĩ năng thực hành môn công nghệ cho học sinh, thì mỗi giáo viên cần phải có những phương pháp dạy học đặc trưng để tạo sự hứng thú cho các em học tập bộ môn một cách có hiệu quả. Đồng thời rèn luyện kĩ năng thực hành cho các em thành thạo có khoa học và thực hiện đúng qui trình công nghệ. Điều này đòi hỏi giáo viên phải chủ động sáng tạo tìm ra cho mình một phương pháp thích hợp với bài dạy để có hiệu quả cao nhất; tức là việc lựa chọn phương pháp phải đa dạng. 
Trong quá trình thực hành cần thường xuyên theo dõi và nhắc nhở những học sinh chưa tích cực hoạt động cùng tham gia làm việc.
Để giúp cho các em nắm vững được qui trình thực hành trong suốt quá trình giảng dạy khi làm một việc nào đó giáo viên cần hướng dẫn cho các em hiểu rõ qui trình, bắt đầu từ việc chuẩn bị, tiếp đó đến các bước, các công đoạn cụ thể để thực hiện công việc và cuối cùng được kết thúc bằng việc tự đánh giá kết quả thực hiện. Giáo viên phải tăng cường vận dụng các phương pháp dạy học, nhằm phát huy được tính tích cực của học sinh, chủ động và sáng tạo. 
Bên cạnh đó, trước khi dạy thực hành, giáo viên cần phải quan sát, tìm hiểu về nguyên lí, cấu tạo, số liệu kĩ thuật và cách sử dụng các dụng cụ để thực hành, các thao tác mẫu, các lời giải thích phải chính xác, đúng kĩ thuật, đúng qui trình công nghệ. Điều này rất quan trọng, vì nếu học sinh đã quen với thao tác không chính xác, tuỳ tiện thì sửa chữa rất khó khăn và ảnh hưởng tới cả quá trình thực hành.
Để hình thành một kĩ năng học sinh phải lặp đi, lặp lại nhiều lần một số thao tác nào đó. Kĩ năng được hình thành qua các giai đoạn từ không thành thạo đến thành thạo. Do vậy, dạy thực hành phải được tiến hành với quy trình hợp lí và phương pháp hợp lí.
3.3. Đổi mới kiểm tra đánh giá tiết thực hành:
Do các bài thực hành thường hoạt động theo nhóm nên chỉ cần vài bạn trong nhóm làm tốt thì cả nhóm sẽ đạt điểm tốt.
Khi đánh giá các bài thực hành giáo viên chủ yếu căn cứ vào kết quả trên báo cáo thực hành, sản phẩm thực hành theo nhóm, chính vì vậy mà trong quá trình thực hành một số học sinh không hoạt động vẫn có điểm.
 Để khắc phục tình trạng này tôi đã đổi mới phương pháp kiểm tra, thay vì chỉ đánh giá điểm trên báo cáo thực hành, tôi kiểm tra, đánh giá bài làm kết hợp với phương pháp quan sát, việc đánh giá kết quả thực hành của học sinh phải là quá trình mang tính hệ thống, nghĩa là phải đánh giá được cả kiến thức lý thuyết, kĩ năng thực hành, thái độ của học sinh trong từng giai đoạn, từng bước trong qui trình thực hành cũng như sản phẩm cuối cùng. Vì thế, giáo viên cần phải quan sát, ghi lại cụ thể kết quả đánh giá từng bước theo nội dung và quy trình bài thực hành vào phiếu theo dõi của mình để có tư liệu chính xác cho việc đánh giá cuối cùng.
Có thể kiểm tra mỗi học sinh thực hiện một công đoạn của quy trình, kiểm tra lý thuyết để đánh giá học sinh, từ đó học sinh sẽ không ỷ lại cho nhóm mà phải tích cực hoạt động trong quá trình thực hành.
4. Quá trình tổ chức thực hiện dạy thực hành
 a) Mục tiêu:
- Giúp học sinh nắm vững các kiến thức cơ bản cần thiết.
- Hình thành cho học sinh một số kĩ năng như: quan sát, phân tích, tổng hợp, thực hành
- Sử dụng phương pháp dạy học trực quan, thảo luận, nêu vấn đề, luyện tập thực hành
- Học sinh phải lặp đi lặp lại nhiều lần một số thao tác nào đó để nắm vững cách làm.
 b) Quy trình thực hành
* Chuẩn bị
	GV: 
+ Giáo án, các tài liệu tham khảo, tranh ảnh
+ Các điều kiện phục vụ cho việc dạy và học thực hành
+ Kiểm tra điêù kiện an toàn lao động
	HS: 
+ Đọc trước nội dung bài thực hành
+ Dụng cụ và vật liệu cần thiết (Gv yêu cầu)
c. Thực hiện bài dạy:
Phần 1. Hoạt động mở đầu
- Kiểm tra và củng cố lại kiến thức và các điều kiện mà học sinh phải chuẩn bị cho bài thực hành
- GV nêu rõ mục tiêu bài học
- Giới thiệu dụng cụ cần cho tiết thực hành.
* Thao tác mẫu
- GV cho hs xem vi deo hướng dẫn qui trình thực hành của tiết học, xem mẫu thực hành có sẵn.
- Học sinh cần thao tác mẫu thì GV tiến hành thao tác mẫu:
 Để thao tác có kết quả GV cần lưu ý:
+ Sử dụng thành thạo các phương tiện dạy học.
+ Cần thao tác trước cho học sinh quan sát một vài lần để cho học sinh nắm được quy trình.
- Trong quá trình thao tác mẫu GV cần:
+ Thao tác làm mẫu đúng quy trình thực hành.
+ Nhấn mạnh các phần trọng tâm và kiểm tra về an toàn lao động.
+ Chọn vị trí đứng để đảm bảo cho tất cả học sinh đều quan sát thấy
+ Dùng hình ảnh để chỉ rõ các bước phức tạp.
+ Dừng lại ở những khâu cơ bản, trọng tâm, khó và hỏi học sinh để biết chắc chắn các em trong lớp đều nắm vững vấn đề đó trước khi tiếp tục sang thao tác mới.
+ Đối với các công việc phức tạp: Sau khi giáo viên làm mẫu có thể gọi học sinh làm thử ngay.
Phần 2. Học sinh tiến hành thực hành
- Học sinh có thể làm việc cá nhân hoặc theo nhóm.
- Giáo viên thường xuyên theo dõi, chỉ dẫn và uốn nắn, giúp đỡ kịp thời khi học sinh cần
- GV thường xuyên nhắc nhở học sinh về an toàn lao động khi thực hành.
Phần 3. Đánh giá kết quả học tập của học sinh và tổng kết bài
Đánh giá kết quả thực hành theo các tiêu chí:
 - Mức độ kỹ năng học sinh đạt được, được đánh giá qua chất lượng sản phẩm hoặc công việc hoàn thành theo các chỉ số và chuẩn xác định
 - Thái độ học tập và lao động trong quá trình thực hành
 - Ý thức vệ sinh phòng học sau khi thực hành
5. Áp dụng vào tiết dạy:
Tôi đã áp dụng những biện pháp trên trong việc giảng dạy bài thực hành môn Công nghệ 9. Trong khuôn khổ chuyên đề này tôi chỉ đưa ra việc sử dụng các thiết bị dạy học tiên tiến và áp dụng các phương pháp trên trong việc dạy các bài thực hành: 
Tiết 24
Soạn: 20/2/2024
Giảng: 9 /3/2024
Bài 9.THỰC HÀNH
LẮP MẠCH ĐIỆN 2 CÔNG TẮC 3 CỰC
ĐIỀU KHIỂN 1 ĐÈN (T2)

I. MỤC TIÊU:
1. Kiến thức: 
- Hiểu được quy trình lắp đặt mạch điện 2 công tắc 3 cực điều khiển 1 đèn
- Biết lập các công đoạn của quy trình lắp mạch điện 2 công tắc 3 cực điều khiển 1 đèn.
- Biết cách vạch dấu, khoan lỗ trên bảng điện.
- Năng lực: Năng lực tự học, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tư duy sáng tạo, năng lực tự quản lí, năng lực hợp tác,
- Sử dụng đúng dụng cụ để làm bước vạch đấu và khoan lỗ mạch điện 2 công tắc ba cực điều khiển một đèn. 
3. Phẩm chất
- Phẩm chất:Tự lập, tự tin, tự chủ, có trách nhiệm bản thân và cộng đồng
II. CHUẨN BỊ:
1. Giáo viên:
- Dụng cụ: Kìm cắt dây, kìm điện, kìm tuốt dây, dao nhỏ, tua vít, bút thử điện, khoan điện (hoặc khoan tay) thước kẻ, bút chì, bút thử điện.
- Vật liệu và thiết bị: công tắc 3 cực, cầu chì, phích cắm, bảng điện, dây dẫn, băng cách điện, giấy ráp, bóng đèn , đui đèn, phụ kiện đi dây....
2. Học sinh:
công tắc 3 cực, cầu chì, phích cắm, bảng điện, dây dẫn, băng cách điện, giấy ráp, bóng đèn , đui đèn, phụ kiện đi dây....
Bảng 3: Quy trình lắp đặt mạch điện:
CÔNG ĐOẠN
NỘI DUNG CÔNG VIỆC
DỤNG CỤ
YÊU CẦU KỸ THUẬT
1. Vạch dấu
- Vạch dấu vị trí lắp đặt các thiết bị điện
- Vạch dấu đường đi dây và vị trí lắp đặt đèn
- Thước
- Mũi vạch
- Bút chì
- Bố trí thiết bị hợp lý
- Vạch dấu chính xác

2. Khoan lỗ bảng điện
- Khoan lỗ bắt vít (chọn mũi khoan 2mm)
- Khoan lỗ luồn dây (chọn mũi khoan 5mm)
- Mũi khoan
- Máy khoan
- Khoan chính xác lỗ khoan
- Lỗ khoan thẳng
3. Lắp thiết bị điện vào bảng điện
- Xác định các cực của công tắc
- Nối dây thiết bị đóng cắt, bảo vệ trên bảng điện
- Vít cầu chì, công tắc, ổ cắm vào các vị trí được đánh dẩu trên bảng điện.
- Kìm tuốt dây, kìm điện, băng dính, tua vít.
- Lắp thiết bị đúng vị trí.
- Các Thiết bị được lắp chắc, đẹp
4.Đi dây ra đèn
- Lắp đặt dây dẫn từ bảng điện ra đèn.
- Nối dây vào đui đèn
- Băng dính

- Nối dây đúng sơ đồ mạch điện.
- Mối nối đúng yêu cầu kỹ thuật.
5. Kiểm tra
- Lắp đặt thiết bị, đi dây đúng sơ đồ mạch điện.
- Nối nguồn
- Vận hành thử
Bút thử điện
- Mạch đúng sơ đồ, chắc, đẹp
- Mạch điện làm việc tốt, đúng yêu cầu kỹ thuật

III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC:
1. Tổ chức lớp: 
 Ngày dạy
Lớp 
Sĩ số
Tên hs vắng












 
2. Kiểm tra bài cũ: 
KT sự chuẩn bị của hs 
3. Bài mới:
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung
HĐ1: Chuẩn bị:
GV: Giao dụng cụ, vật liệu
HS: Nhận dụng cụ, vật liệu
HĐ2: Lập bảng dự trù dụng cụ, vật liệu và thiết bị:
GV: Yêu cầu HS thảo luận nhóm. Lập bảng dự trù dụng cụ, vật liệu và thiết bị vào phiếu học tập.
HS: Thảo luận nhóm.
GV:. Treo bảng dự trù , HS đối chiếu, bổ sung.
HĐ3: Tìm hiểu quy trình lắp đặt mạch điện:
GV: Yêu cầu HS tìm hiểu các thông tin SGK. Đặt câu hỏi:
H: Hãy nhắc lại quy trình lắp đặt mạch điện 2 công tắc 3cực điều khiển 1 đèn?
HS: trả lời. HS khác bổ sung.
GV: Treo bảng quy trình lắp đặt mạch điện 2 công tắc 3 cực điều khiển 1 đèn:
+ Phân tích nội dung, yêu cầu kỹ thuật của từng công đoạn để chỉ ra công đoạn và kỹ năng mới.
 + Phân tích những sai hỏng dễ mắc phải khi thực hiện những thao tác đó.
HS: Lắng nghe. Ghi những kiến thức mới vào vở ghi
GV: nhấn mạnh những lưu ý khi lắp đặt mạch điện.
HS: Lắng nghe.
HĐ 4. Tổ chức thực hành:
- HS thực hành lắp mạch điện theo nhóm
- YC: HS thực hiện 2 công đoạn của quy trình.
- GV: Theo dõi uốn nắn những thao động tác còn sai hỏng của hs
- GV: Ghi lại những hs lười hoạt động, thực hành còn yếu
- GV: Kết hợp kt lý thuyết với những hs thực hành yếu
- GV: nhắc nhở nội quy an toàn lao động
HĐ 5. Kết thúc thực hành:
- HS: Nộp sp thực hành
- GV: Đưa ra tiêu chí đánh giá cho các nhóm
 * Đánh giá theo 5 tiêu chí
- 1.Thực hiện đúng quy trình và thao tác đúng kỹ thuật : 2 điểm
- 2. Chính xác, khoa học , đẹp: 3 điểm 
- 3. Bảo quản dụng cụ, tiết kiệm: 
nguyên vật liệu 2 điểm
- 4. Thời gian hoàn thành: 1 điểm 
- 5. Nghiêm túc, an toàn, vệ sinh nơi thực hành: 2 điểm
- HS: Nhận xét, đánh giá chéo giữa các nhóm.
- GV: NX, đánh giá lại
I.Chuẩn bị:
SGK
II. Nội dung và trình tự thực hành:
2. Lập bảng dự trù dụng cụ, vật liệu và thiết bị:
TT
TÊN DỤNG CỤ
VẬT LIỆU VÀ THIẾT BỊ
SL
YÊU CẦU KỸ THUẬT
* Dụng cụ:
1
Kìm điện
1
Còn tốt
2
Kìm tuốt dây
1
Còn tốt
3
Bút thử điện
1
Còn tốt
4
Mũi khoan ỉ5mm& ỉ2mm
2
Nhọn, sắc
5
Khoan tay
1
Còn tốt
6
Tua vít
1
Còn tốt
7
Thước
1
Còn tốt
8
Vạch
1
Sắc nhọn
9
Bút chì
1
Vót nhọn
* Thiết bị và vật liệu:
1
Công tắc 3cực
2
Còn tốt
2
Cầu chì
1
Còn tốt
3
Đèn sợi đốt
1
220V-75W
4
Bảngđiện15x20x1,5cm
1
Còn tốt
5
Dây điện
2m
Còn tốt
6
Băng cách điện
1
Còn tốt
7
Giấy ráp
1
Còn tốt
8
Vít 
10
Còn tốt
3. Lắp đặt mạch điện:
* Quy trình lắp mạch điện: gồm 5 bước
- Bước 1.Vạch dấu 
- Bước 2. Khoan lỗ bảng điện
- Bước 3. Lắp đặt TB Đ của B Đ
- Bước 4. Nối dây mạch đèn
- Bước 5. Kiểm tra
Bảng các công đoạn:
CÁC CÔNG ĐOẠN
NỘI DUNG CÔNG VIỆC
DỤNG CỤ
YÊU CẦU KỸ THUẬT
1.
Vạch dấu
- Vạch dấu vị trí lắp đặt các thiết bị điện
- Vạch dấu đường đi dây và vị trí lắp đặt đèn
-Thước
- Mũi vạch
- Bút chì
- Bố trí thiết bị hợp lý
- Vạch dấu chính xác

2. Khoan lỗ bảng điện
- Khoan lỗ bắt vít (chọn mũi khoan 2mm)
- Khoan lỗ luồn dây (chọn mũi khoan 5mm)
- Mũi khoan
- Máy khoan
- Khoan chính xác lỗ khoan
- Lỗ khoan thẳng
3. Lắp thiết bị điện vào bảng điện
- Xác định các cực của công tắc
- Nối dây các thiết bị đóng cắt, bảo vệ trên bảng điện
- Vít cầu chì, công tắc, ổ cắm vào các vị trí được đánh dẩu trên bảng điện.
- Kìm tuốt dây, kìm điện, băng dính, tua vít
- Lắp thiết bị đúng vị trí.
- Các Thiết bị được lắp chắc, đẹp
4. Đi dây ra đèn
- Lắp đặt dây dẫn từ bảng điện ra đèn.
- Nối dây vào đui đèn
- Băng dính

- Nối dây đúng
 sơ đồ mạch điện.
- Mối nối đúng yêu cầu kỹ thuật.

5.Kiểm tra
- Lắp đặt các thiết bị và đi dây đúng sơ đồ mạch điện
- Nối nguồn
- Vận hành thử
- Bút thử điện
- Mạch điện đúng
 sơ đồ, chắc, đẹp
- Mạch điện làm việc tốt, đúng yêu cầu kỹ thuật
* Chú ý khi lắp mạch điện:
- Cầu chì và công tắc đựơc mắc ở dây pha.
- Các mối nối phải được bọc cách điện
III. Thực hành :
- Bước 1.Vạch dấu 
- Bước 2. Khoan lỗ bảng điện
IV. Đánh giá :
- HS nhận xét đánh giá chéo nhau
- GV: NX, ĐG lại
- Kết quả : N1 .. N6.

4. Củng cố kiến thức
- Gv tổng kết nhận xét quá trình học tập của các nhóm và từng học sinh. 
- HS thu dọn vệ sinh nơi thực hành.
 5. Hướng dẫn học bài
- Học và vẽ sơ đồ mạch điện và thực hành theo đúng quy trình.
- Chuẩn bị dụng cụ, vật liệu, thiết bị cho bài thực 
III. Kết luận:
 Qua nghiên cứu lí luận, thực tiễn về vấn đề được nêu ra của chuyên đề. “Để học sinh hứng thú học tiết thực hành môn công nghệ 9”
Tôi đã áp dụng chuyên đề này thấy được chất lượng bộ môn có chuyển biến rõ rệt đặc biệt là các em có hứng thú học thực hành, không ỷ lại, thích học thực hành môn Công nghệ.
 Các em có thể áp dụng những kiến thức, kĩ năng môn học vào thực tế cuộc sống hằng ngày như: Lắp được một số mạch điện cơ bản trong gia đình đảm bảo đúng yêu cầu kỹ thuật, an toàn lao động giúp ích cho cuộc sống hàng ngày.
Biết sử dụng các dụng cụ và thao tác đúng quy trình khi lắp đặt, sửa chữa điện.
 Trên đây là chuyên đề, “Một số giải pháp tạo hứng thú học tiết thực hành môn công nghệ 9 ”. 
Chuyên đề trên đã có nhiều cố gắng nhưng không thể tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong nhận được được sự đóng góp của các bạn đồng nghiệp để chuyên đề của tôi được hoàn chỉnh hơn và vận dụng vào bộ môn đạt kết quả cao hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
 Hương Sơn, ngày 14 tháng 3 năm 2024
 Người thực hiện
 Vũ Thị Phương