Sáng kiến kinh nghiệm Sử dụng phương tiện và giáo cụ liên môn để dạy, học tốt môn Công nghệ

 thích và trực quan
+ Hướng dẫn cho học sinh quan sát và định hướng hành động.
+ Biểu diễn thao tác mẫu với tốc độ bình thường.
+ Biểu diễn chuẩn xác chỉ rõ từng động tác, cử động
+ Lặp lại những động tác khó. 
+ Biểu diễn tóm tắt với tốc độ bình thường để học sinh có ấn tượng về tiến trình công việc.
+ Đánh giá kết quả biểu diễn thao tác mẫu bằng cách cho học sinh làm thử.
	Dựa vào kết quả làm thử của học sinh mà giáo viên cho học sinh luyện tập ngay hay phải làm mẫu laị.
	Đưa ra tiêu chí đánh giá cho bài thực hành cho học sinh tự đánh giá kết quả thực hành và các nhóm kiểm tra chéo cho nhau. Kết quả của bài được ghi vào bản báo cáo thực hành.
Giai đoạn 2: Hướng dẫn thường xuyên.
Là giai đoạn quan trọng nhất của bài thực hành để hình thành kỹ năng, kỹ xảo cho học sinh.
Nhiệm vụ:
- Tổ chức cho học sinh luyện tập nhằm phát triển biểu tượng rõ nét về các thao tác, trình tự nội dung công việc cần thực hiện hành động
- Quan sát hướng dẫn học sinh theo kế hoạch, nội dung trọng tâm
- Hướng dẫn cá nhân hoặc nhóm theo dõi quá trình thực hiện công việc của học sinh
Nội dung:
 Kế hoạch nội dung trọng tâm hướng dẫn.
- Theo dõi học sinh làm bài tập chưa, có đúng vị trí làm việc không
- Có thực hiện đúng tiến trình công việc không
- Có sử dụng vật liệu, phương tiện kỹ thuật, thiết bị, thời gian.... hợp lý đảm bảo năng suất chất lượng hiệu quả lao động.
- Ghi chép sự hình thành và phát triển kỹ năng của học sinh vào sổ theo dõi riêng.
- Giúp học sinh giải quyết những khó khăn và những vấn đề phát sinh khi làm bài tập, kịp thời sử lý các hiện tượng gây hư hỏng.
- Giúp đỡ các học sinh yếu và bồi dưỡng học sinh khá giỏi.
Cách thực hiện
Trong quá trình hướng dẫn thường xuyên người giáo viên phải linh hoạt áp dụng các phương pháp dạy học như: đàm thoại, giải thích, giảng thuật...có thể làm mẫu. Giáo viên phải bao quát lớp học đôn đôc nhắc nhở các cá nhân khi cần thiết, có thể cho học sinh tới nơi làm việc của giáo viên để hỏi và nghe hướng dẫn (cách này nếu giáo viên điều hành không tốt sẽ dẫn đến lộn xộn) hoặc đi thẳng tới chỗ làm việc của học sinh nếu thấy cần phải uốn nắn, chỉ dẫn hay có thể đi lần lượt đến các nhóm hoặc các cá nhân học sinh.
Giai đoạn 3: Hướng dẫn kết thúc (Tổng kết bài học)
Nhiệm vụ: Đánh giá kết quả học tập, rút kinh nghiệm.
Cách thực hiện
Thông báo cho học sinh dừng công việc thực hành. 
Các nhóm, cá nhân tự đánh giá theo mục tiêu bài học và tiêu chí đánh giá, các nhóm kiểm tra chéo cho nhau theo tiêu chí trên.
* Tiêu chí đánh giá bao gồm: 
+ Các thao tác kỹ thuật, phát triển kỹ năng.
+ Hoàn thành công việc theo định mức (thời gian).
+ Chất lượng bài tập (Kết quả thực hành, sản phẩm).
+ ý thức thái độ làm việc, an toàn lao động, vệ sinh công nghiệp.
Thu báo cáo thực hành.
 Đôn đốc nhắc nhở học sinh vệ sinh công nghiệp.
+ Thu dọn dụng cụ, đồ dùng thực hành.
+ Quét dọn nơi thực hành (nếu cần).
Giáo viên nhận xét, đánh giá quá trình thực hành chung của cả lớp, các nhóm và các cá nhân.
+ Thông báo kết quả học tập.
+ Nhắc nhở học sinh chuẩn bị bài học sau.
+ Khuyến khích học sinh tìm hiểu thêm ở thực tế.
III. Giải pháp thứ ba:
Sử dụng hợp lý các phương tiện dạy học để đổi mới phương pháp dạy học.
1. Nguyên tắc chung về sử dụng phương tiện dạy học. 
Giá trị lớn nhất của phương tiện dạy học là ở sự tác động của chúng tới các giác quan. Khả năng lôi cuốn và giữ được sự chú ý làm cho chúng trở thành công cụ dạy học quan trọng. Tuy nhiên một điều đáng chú ý là: Mặc dù phương tiện dạy học mang lại hiệu quả cao trong dạy và học. Nhưng nếu chúng ta không dùng chúng hợp lý hoặc quá lạm dụng thì sẽ mang lại hậu quả xấu trong dạy học. Do vậy nguyên tắc cơ bản của việc sử dụng hợp lý các phương tiện dạy học là: Chỉ dùng các phương tiện dạy học khi thực sự cần thiết, thường là trong các trường hợp sau:
- Khi đối tượng quá to hoặc quá bé. Ví dụ như giảng về một hệ thống điện hoặc một vi mạch điện tử.
- Khi mô tả một đối tượng hay quá trình không có sẵn trong lớp học. Ví dụ một động cơ hay cơ cấu truyền và biến đổi chuyển động.
- Khi đối tượng thay đổi mà ta không quan sát được ở điêu kiện bình thường.
2. Sử dụng phương tiện và thiết bị dạy học môn Công nghệ.
a) Bảng viết 
Bảng viết là một phương tiện lâu đời nhất, dùng rộng rãi nhất. Bảng viết có 2 ưu điểm chính là linh hoạt và cũng là phương tiện thực tế điều chỉnh hứng thú và cụ thể hoá những điều khó. Khi dùng bảng viết cần chú ý:
- Các hình vẽ phức tạp cần được vẽ trước khi vào lớp học. Sau đó thì giảng theo trình tự ở bản vẽ đó.
- Các biểu đồ trên bảng phải rõ ràng, chữ viết phải to, dễ đọc để mọi học sinh có thể nhìn rõ.
- Khi vẽ, viết cố gắng đứng sang một bên để khỏi che khuất tầm nhìn của học sinh 
- Nên dùng 3 phần bảng để ghi đề mục và ý chính của từng mục trong quá trình giảng bài và lưu lại cho đến khi giảng hết bài rồi dùng để tổng kết bài, một phần còn lại để “nháp”.
b) Tranh vẽ, mô hình và vật cắt
Tranh vẽ mô hình vật cắt đôi khi thật đơn giản nhưng chúng mang lại hiệu quả lớn vì chúng đơn giản, dễ sử dụng nhiều đồ dùng giáo viên và học sinh có thể tự làm ra.
Một số mô hình động có thể dùng để chỉ ra các vị trí, mối quan hệ và chuyển động của các bộ phận bên trong của thiết bị như các loại truyền động
Chúng là lí tưởng khi cơ cấu thật:
- Không thể có được.
- Cần thể hiện các cơ cấu bên trong của vật thể.
- Không nhìn được khi hoạt động.
- Quá to hoặc quá bé.
- Quá đắt nhà trường khó có điều kiện để mua.
Các hình cắt từ vật thật là những phương tiện dạy học tốt vỡ nó thể hiện được những gì bên trong của vật thể mà ta không thấy được, mặt khác nó là vật thật, học sinh có thể quan sát và cảm nhận trực tiếp không cần tưởng tượng như khi giáo viên dùng tranh vẽ hoặc máy chiếu qua đầu.
Tuy nhiên cần lưu ý là khi giáo viên dùng mô hình hay vật cắt thì cần cho học sinh lại gần, hoặc di chuyển mô hình để mỗi học sinh đều có thể tiếp cận, quan sát được kĩ để có thể nhận thức được về nó.
c) Máy thiết bị để dạy học thực hành. 
Trong môn công nghệ, nhiều nội dung cần được thực hành. Các phương tiện, thiết bị dạy học không chỉ cung cấp cho giáo viên để giảng dạy mà học sinh cũng cần được cung cấp để có thể thực hành như bộ mẫu vật liệu cơ khí, bộ dụng cụ cơ khí, bộ truyền và biến đổi chuyển động, các thiêt bị đóng cắt, bảo vệ và lấy điện Những thiết bị này cần phải được giáo viên chuẩn bị đầy đủ ở tình trạng tốt, sẵn sàng hoạt động trước khi tiến hành bài giảng. Giáo viên cần tìm hiểu kĩ kết cấu và nguyên lí hoạt động của các thiết bị này để có thể dạy học có chất lượng, tránh được sai sót đáng tiếc. Giáo viên cần có kĩ năng thao tác thành thạo, chuẩn các thiết bị này để có thể làm mẫu cho học sinh noi theo. Ngoài ra, để thực hiện tốt bài giảng, giáo viên cũng cần có kĩ năng khắc phục các sự cố nhỏ của thiết bị có thể xảy ra trong khi HS thực hành.
d) Máy vi tính và máy chiếu đa năng.
Là những phương tiện để hiển thị và phóng đại tới mức quy định các chữ, hình, hình động lên một màn hình lớn để cả lớp quan sát. Chúng có khả năng lưu trữ, xử lí và cung cấp một lượng thông tin lớn nhanh và chính xác, giúp giáo viên không phải viết vẽ lên bảng các thông tin cần truyền đạt. Nhờ vậy tiết kiệm được thời gian dạy học. Đặc biệt có thể mô phỏng các quá trình hoạt động mà trên thực tế khó hình dung được như quá trình cháy của động cơ đốt trong, một hệ thống nhà máy điện đang hoạt động
Tuy nhiên, để có thể sử dụng máy tính và máy chiếu đa năng trong giảng dạy, giáo viên cần phải thành thạo vi tính và ứng dụng CNTT đến mức độ cần thiết.
3. Kết quả thu được.
Trong một giờ dạy chuẩn bị đầy đủ các đồ dùng dạy học và phương tiện kĩ thuật đã làm cho học sinh thực sự chủ động, tích cực, phát huy được khả năng tự học, tự tìm tòi kiến thức.
- HS hào hứng học, nhiệt tình tham gia xây dựng bài.
- Tiết học sôi nổi, không khí lớp vui vẻ.
- Kiến thức đến với các em một cách nhẹ nhàng, hấp dẫn.
- Do chủ động chiếm lĩnh kiến thức, học sinh khắc sâu bài học và nhớ lâu.
- Do có đồ dùng trực quan nên học sinh hiểu thêm được nhiều vấn đề trong cuộc sống thực tiễn.
- HS rèn luyện được nhiều kĩ năng như quan sát, phân tích, tổng hợp, vận dụng.
- Đa số học sinh hiểu bài.
III. Giải pháp thứ tư:
Tìm hiểu phương pháp vẽ hình động minh hoạ cho dạy học Công nghệ 8.
Kết quả như sau: Có 3 phương pháp vẽ hình động ứng dụng tốt
3. Vẽ hình động thể hiện cấu tạo và nguyên lý làm việc của mỏ lết:
Bước 1 - Vẽ hình cố định:
Vẽ mỏ động và thân mỏ lết: Drawing → Autoshapes → Line → Freeform → Vẽ → Chỉnh sửa đường nết và màu sắc: Chọn đối tượng → Chuột phải → Format Autoshape → Color and line
Tương tự vẽ các phần còn lại.
Bước 2 - Tạo hiệu ứng:
* Giới thiệu cấu tạo sử dụng hiệu ứng nhấn mạnh Emphasis → More Effects (chọn hiệu ứng phù hợp).
- Để kích chuột vào đối tượng có hiệu ứng nhấn mạnh (má tĩnh và thân cờ lê) – Chọn hiệu ứng đã tạo cho đối tượng → Timing → Trigger → Start effect on click of.
Tương tự các phần khác.
* Lấy hiệu ứng thể hiện nguyên lý làm việc của mỏ lết
- Chọn hiệu ứng quay cho vít chỉnh:
Chọn vít chỉnh → Slide Show → Custom → Add Effect → Emphasis → More → Moderate → Teeter
- Tạo hiệu ứng chuyển động thẳng của má động
Chọn má động → Slide Show → Custom → Add Effect → Motion paths → Draw custom path → Freeform
- Tạo liên kết khi vít chỉnh quay thì má động chuyển động thẳng:
→ Vào Custom Animation → Chọn hai hiệu ứng đã tạo ở trên → Timing → Trigger → Start Effect on click of → Vít chỉnh = Group 12.
* Tương tự ta có thể vẽ được một số hình động sau:
b. Thước cặp
* Để vẽ được hình động ta cần làm như sau:
Bước 1: Vẽ hình cố định bằng thanh công cụ Draw
Bước 2: Lấy hiệu ứng chuyển động
Hiệu ứng chuyển động thẳng: Chọn đối tượng à Slide Show à Custom à Add Effect à Motion paths à Draw custom path à Freefom
Hiệu ứng chuyển động quay: Chọn cực động à Slide Show à Custom à Add Effect à Emphasis à More Effect à Spin
Liên kết các hiệu ứng chuyển động: Chọn các hiệu ứng cần liên kết à Timing à Trigger à Start effect on click of à chọn đối tượng kích chuột
* Ứng dụng một số hình động trong dạy học công nghệ sẽ gây hứng thú học tập và yêu thích môn học hơn, giúp học sinh dễ hiểu bài và đạt được kết quả cao trong học tập.
CHƯƠNG IV: KIỂM CHỨNG CÁC GIẢI PHÁP
 Sau khi áp dụng phương pháp trên để giảng dạy môn Công nghệ THCS đối với học sinh tại trường THCS Phương Liệt, tôi nhận thấy kết quả thu được rất khả quan. Sau đây tôi xin đưa ra các số liệu đã thống kê cụ thể như sau:
Học sinh yêu thích bộ môn: 92%
Học sinh tự lắp ráp thuần thục mạch điện thực hành: 98%
Điểm TBm Công nghệ khối 8 học kì I năm học 2016-2017: + 85% Giỏi 
+ 15% Khá. 
Điểm TBm Công nghệ khối 9 học kì I năm học 2016-2017: + 90% Giỏi
+ 10% Khá
Nhìn vào kết quả trên ta thấy tác dụng của kết hợp trong bài giảng đó mang lại hiệu quả cao cho bài dạy. Với các lớp có nhận thức chậm hơn thì việc giảng dạy càng khó khăn hơn, trừu tượng hơn, khó lĩnh hội kiến thức hơn nếu không có phương tiện dùng để giảng dạy. Việc việc sử dụng các phương tiện và giáo cụ liên môn trong giảng dạy đó giúp các em dễ hiểu bài và vận dụng được vào việc thực hành. Tất cả các bài tôi đều cố gắng sử dụng các phương tiện và giáo cụ liên môn để giảng dạy cho các lớp khối 8 và thấy rằng các em rất sôi nổi, hào hứng, chủ động tham gia xây dựng bài, đa số các em hiểu bài ngay trên lớp.
PHẦN III: KẾT LUẬN
1/ Những vấn đề quan trọng mà SKKN đó đề cập
Trong quá trình áp dụng sáng kiến “Sử dụng phương tiện và giáo cụ liên môn để dạy - học tốt môn Công nghệ” bản thân tôi nhận thấy không chỉ học sinh hiểu bài, kỹ năng được nâng cao hơn mà học sinh còn trở nên yêu thích môn học hơn rất nhiều. 
Sử dụng phương tiện và giáo cụ liên môn để dạy - học tốt môn Công nghệ là một trong những phương pháp dạy học tích cực giúp học sinh dễ dàng chiếm lĩnh kiến thức thông qua các phương tiện dạy học. Tuy vậy, trong quá trình dạy học một số học sinh vẫn chưa chú ý đến sự hướng dẫn của giáo viên nên việc chiếm lĩnh kiến thức vẫn cũn thụ động. Vì vậy trong quá trình dạy học giáo viên phải biết kết hợp các phương pháp dạy học một cách thích hợp, linh hoạt khai thác và vận dụng tốt các phương tiện hợp lí sẽ kích thích được hứng thú tư duy của học sinh.
Việc khai thác tốt các hình ảnh và mô hình đưa ra thông qua phương tiện dạy học trực quan không chỉ giúp học sinh tiếp thu kiến thức mới nhanh hơn, hiệu quả hơn và rèn luyện kỹ năng quan sát, phân tích, dự đoán, so sánh, khái quát, kỹ năng vận dụng để học sinh nâng cao kỹ năng kiến thức về môn Công nghệ và có hứng thú hơn đối với môn học.
Thông qua các phương tiện và giáo cụ liên môn mà các em được thực hành thực tế tại lớp học. Các em biết sử dụng một số dụng cụ quen thuộc trong cuộc sống hàng ngày như kìm, tua vít và với một số sản phẩm có thể ứng dụng trong gia đình như các em có thể lắp đặt được một số mạch điện đơn giản trong gia đình nhà mình. Các em cũng có thể tính toán được các thông số kỹ thuật của mạch điện.
2/ Kết quả thiết thực qua áp dụng SKKN 
	So sánh với kết quả những năm trước khi chưa áp dụng sáng kiến “Sử dụng phương tiện và giáo cụ liên môn để dạy - học tốt môn Công nghệ” trong giảng dạy tại trường THCS Phương Liệt, tụi nhận thấy có sự chuyển biến rõ rệt trong việc tiếp cận kiến thức và việc vận dụng những kiến thức đó vào việc thực hành. Các em đó hiểu sâu sắc vấn đề, không còn cảm thấy quá trừu tượng, việc tri giác dễ dàng và hiệu quả cao hơn nhiều. Trong giờ học các em rất sôi nổi tham gia trao đổi kiến thức, chủ động hình thành kĩ năng thực hành. Học sinh hiểu bài và biết cách vận dụng ngay trên lớp.
3/ Kiến nghị với các cấp
Dạy học Công nghệ là một việc rất khó khăn để giúp học sinh thấy được bản chất vấn đề. Thực hiện được điều này phụ thuộc vào nhiều nhân tố, trong đó nhân tố quan trọng là sự chỉ đạo, quan tâm kịp thời và sát sao của các cấp lãnh đạo, chỉ đạo bộ môn. Là giáo viên trực tiếp giảng dạy bộ môn Công nghệ ở trường THCS, từ những thực tế đó nêu ở trên, tôi xin kiến nghị với các cấp lãnh đạo một số vấn đề như sau:
- Nhà trường cần tăng cường đầu tư các phương tiện, các phần mềm ứng dụng công nghệ thông tin trong soạn và giảng dạy bằng giáo án điện tử.
- Nhà trường giúp đỡ tổ chuyên môn tăng cường mô hình, dụng cụ thực hành thí nghiệm. Bổ sung các loại tài liệu tham khảo để tủ sách của giáo viên thêm phong phú. Xây dựng ngân hàng giáo án điện tử sử dụng trong tổ chuyên môn.
- Phòng GD cần tăng cường tổ chức chuyên đề, bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên.
 Tôi trình bày tất cả điều mình đã và đang làm, đồng thời cũng mạnh dạn nêu lên những kinh nghiệm trong quá trình giảng dạy như đã trình bày ở phần trên. Rất mong sự quan tâm của đồng nghiệp với bài viết này. 
Tôi xin chân thành cảm ơn và tiếp thu các ý kiến đóng góp!
PHẦN IV: PHỤ LỤC
TÀI LIỆU THAM KHẢO
STT
TÊN TÀI LIỆU
TÁC GIẢ
1
SGK, SGV môn Công Nghệ 8
Nguyễn Minh Đường 
Đặng văn Đào
Trần Mai Thu
Trần Hữu Quế
Nguyễn Văn Vận
2
Những vấn đề chung về đổi mới giáo dục THCS môn Công nghệ
Nguyễn Hải Châu
Đỗ Ngọc Hồng
Nguyễn Văn Khôi
3
Tài liệu bồi dưỡng thường xuyên module 20 sử dụng phương tiện dạy học và thông tin tham khảo trên mạng internet