SKKN Giáo dục ý thức sử dụng tiết kiệm năng lượng cho học sinh thông qua dạy học môn Công nghệ 8

 thì nên dùng đèn huỳnh quang hay đèn sợi đốt? Vì sao ?
Gợi ý trả lời: phải giảm bớt tiêu thụ điện năng trong giờ cao điểm vì khả năng cung cấp của các nhà máy điện không đủ. Nếu không giảm bớt tiêu thụ điện năng trong giờ cao điểm thì điện áp của mạng điện giảm xuống, ảnh hưởng xấu đến chế độ làm việc của các đồ dùng điện.
Để chiếu sáng trong gia đình hay lớp học thì nên dùng đèn huỳnh quang vì đèn huỳnh quang tiêu thụ điện năng ít hơn bốn đến năm lần đèn sợi đốt.
Giáo viên nêu thêm cho học sinh biết về các thiết bị tiết kiệm điện năng hiện nay như: để tiết kiệm điện năng chiếu sáng người ta sử dụng cảm biến hiện diện để khi ra khỏi phòng đèn tự động tắt mà không cần có sự tác động của con người. vậy cảm biến hiện diện là gì? Cảm biến hiện diện là phần tử nhận tín hiệu có mặt của con người trong không gian cần được chiếu sáng. Cảm biến hiện diện có thể gắn trên trần hoặc trên tường ở các vị trí khác nhau. Cảm biến hiện diện được sử dụng nhiều ở các tòa nhà, khu thương mại công sở..
- Thật dễ dàng để tất cả các đối tượng học sinh tham gia trả lời đúng yêu cầu giáo viên đặt ra. Với hoạt động này, học sinh sẽ cảm thấy vai trò chủ động của mình khi bắt đầu tham gia vào tiết học và chắc chắn những kiến thức này sẽ được các em khắc sâu hơn trong việc sử dụng tiết kiệm điện năng.
- Hay khi đặt vấn đề cho bài dạy “Vai trò của điện năng trong sản xuất và đời sống”, thay vì dẫn lời theo bài dạy, tôi đã thông báo các thông tin mang tính thời sự về các hình thức sản xuất, truyền tải và nhu cầu sử dụng điện năng. Qua đó, lồng ghép một số bình luận của cá nhân về các hình thức sản xuất điện năng đó như: 
Điện năng được sản xuất từ những dạng năng lượng nào?
Gợi ý trả lời: Điện năng được sản xuất từ các dạng năng lượng như: Thủy năng, nhiệt năng, năng lượng nguyên tử, năng lượng gió, năng lượng mặt trời
Hiện nay có rất nhiều nguồn năng lượng được tận dụng để sản xuất điện năng vì vậy chúng ta cũng phải có thức sử dụng các nguồn năng lượng đó một cách hợp lí nhất. 
Như ở nước ta dựa vào địa hình thuận lợi cho việc xây dựng các nhà máy thủy điện, bên cạnh đó do có bờ biển kéo dài cũng là điều kiện thuận lợi để tận dụng nguồn năng lượng từ gió để sản xuất điện năng. Đó là những nguồn nguyên liệu sạch khi đưa vào sản xuất sẽ ít gây ô nhiễm môi trường.
Chức năng của các thiết bị chính của các nhà máy nhiệt điện, thủy điện, điện nguyên tử (như lò hơi, lò phản ứng hạt nhân, đập nước tua bin, máy phát điện là gì? Vì điện năng có vai trò rất quan trọng nên ta sử dụng điện như thế nào ? Hãy kể những biện pháp tiết kiệm điện năng của gia đình em? Vì điện năng có rất quan trọng nên ta sử dụng điện năng như thế nào ?
Gợi ý trả lời: vai trò của điện năng:
Nguồn động lực cho các máy (ví dụ động cơ điện ở nhà máy cơ khí, trạm bơm nông nghiệp, tàu hỏa, trong các đồ dùng điện) Nguồn năng lượng cho các máy, thiết bị.
- Tạo điều kiện phát triển tự động hóa và nâng cao đời sống con người 
- Các biện pháp để tiết kiệm điện năng của gia đình như: không sử dụng các thiết bị điện không cần thiết trong giờ cao điểm. Tắt các thiết bị điện khi ra khỏi phòng hoặc nơi làm việc.. Sử dụng điện năng một cách tiết kiệm và hiệu quả nhất để tiết kiệm cho gia đình và cho xã hội.
Khi đó học sinh thấy rõ việc tiết kiệm điện năng là tiết kiệm các nguyên liệu để tạo ra điện năng và cũng là bảo vệ môi trường. Cách làm này sẽ thu hút sự chú ý của học sinh ngay từ thời điểm đầu tiên của tiết học, chẳng những nó mang lại sự gần gủi, thân thiện mà còn tạo được tâm lý thoải mái cho các em khi tiếp thu bài mới.
2. Giáo dục sử dụng tiết kiệm năng lượng ngay trong khi tổ chức các hoạt động dạy học.
2.1. Yêu cầu:
- Giáo dục ý thức, kỹ năng cho học sinh về việc sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả phù hợp với từng hoạt động, phù hợp với phương án tổ chức hoạt động.
- Các em liên hệ được với thực tiễn ở lớp, trường, gia đình và nơi công cộng.
- Làm giảm đi sự nhàm chán khi phải liên tục làm việc với kiến thức chuyên môn, tránh được mệt mỏi, thái độ thờ ơ đối với hoạt động học kiến thức bộ môn.
- Nội dung tích hợp phải phù hợp với nội dung của từng hoạt động, dễ hiểu và mang tính thực tiễn cao.
- Lấy động viên khen ngợi các em là chính, không áp đặt, không bắt buộc các em phải tiếp thu.
2.2. Cách thực hiện:
Tùy theo đặc thù từng bài mà giáo viên sử dụng phương pháp tích hợp toàn phần hay tích hợp bộ phận để nội dung tích hợp được các em tiếp thu một cách dễ hiểu, dễ nhớ và dễ vận dụng. Hình thức sử dụng ở đây có thể là giáo viên nêu vấn đề cho học sinh giải quyết theo cá nhân hoặc theo nhóm; cũng có thể là đưa ra tình huống thực tế cho các em thảo luận hay trình chiếu các video cho các em xem rồi nhận xét. 
Công việc cuối cùng của giáo viên chỉ là khẳng định lại vấn đề và đưa ra thông điệp cho học sinh.
* Ví dụ minh họa:
- Khi giảng dạy bài “Đặc điểm và cấu tạo của mạng điện trong nhà”, mạng điện trong nhà thực chất cũng là hệ thống điện thu nhỏ, được lắp đặt theo nhu cầu của người dùng điện và đồng thời đảm bảo các yêu cầu như các phụ tải của mạng điện phải phù hợp với điện áp của mạng điện. Tuy nhiên trong thực tế, số lượng các thiết bị điện
và đồ dùng điện trong mỗi mạng điện sinh hoạt trong mỗi gia đình lại khác nhau. Dù
các phụ tải của mỗi mạng điện của các gia đình có khác nhau như thế nào đi nữa thì
vẫn đảm bảo một yêu cầu là có cấp điện áp phù hợp với điện áp của mạng điện trong
nhà. Trường hợp dùng các cấp điện áp khác nhau phải dùng qua máy biến áp.
Mặc dù mạng điện trong nhà rất đa dạng và phong phú nhưng đều có cấu tạo gồm:
+ Đồng hồ đo điện
+ Đường dây dẫn điện năng: đường dây chính (mạch chính) và đường dây
nhánh(mạch nhánh).
+ Các thiết bị điện: đóng – cắt, bảo vệ, điều khiển và lấy điện.
+ Các đồ dùng điện.
Để tích hợp nội dung giáo dục sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả thay vì cung cấp cho các em những thông tin sau: Lựa chọn sự phù hợp của các thiết bị, đồ dùng điện với điện áp của mạng điện nâng cao hiệu suất sử dụng, bảo vệ an toàn điện góp phần sử dụng hiệu quả năng lượng điện. Cấu tạo mạng điện trong nhà phù hợp với yêu cầu sử dụng của hộ gia đình một cách hợp lý trong đóng ngắt các thiết bị điện góp phần tiết kiệm năng lượng điện.Tôi đã hướng dẫn các em làm một thí nghiệm: Lần lượt dùng đồng loạt một trong ba loại đèn điện (Đèn sợi đốt, đèn ống huỳnh quang và đèn compac huỳnh quang) trong một phòng học thực hành trong thời gian ngắn. Yêu cầu đặt ra là: So sánh độ sáng trong 3 lần lắp? Dự đoán xem khi sử dụng loại đèn nào tiết kiệm điện năng nhất? Như vậy, thông qua thí nghiệm nhanh đó, các em được trực quan chứng kiến, được trình bày suy nghĩ của mình về sử dụng điện năng tiết kiệm và hiệu quả.Thí nghiệm đó chẳng những tạo hứng thú cho các em học tập mà nó chính là một phương pháp tích hợp giáo dục sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả một cách nhẹ nhàng, hữu ích nhất.
3. Giáo dục sử dụng tiết kiệm năng lượng thông qua vận dụng.
3.1. Yêu cầu:
Hoạt động vận dụng nhằm củng cố kiến thức mang tính chất hệ thống, cô động những kiến thức đã học được, do vậy khi thực hiện tích hợp giáo dục sử dụng tiết kiệm năng lượng vào đây cần đạt được những yêu cầu sau:
- Giáo dục ý thức, kỹ năng cho học sinh về khả năng liên hệ, ứng dụng vào thực tiễn trường, lớp và ở gia đình, cộng đồng.
- Nội dung tích hợp phải cô đọng và gắn với những vấn đề “nóng” cần được giải quyết tại lớp, tại trường, cộng đồng.
3.2. Cách thực hiện:
Khi hệ thống bài học, giáo viên cho một số học sinh trả lời một số câu hỏi mang tính thực tế, các em khác nhận xét. Công việc cuối cùng của giáo viên là khẳng định lại và giao nhiệm vụ về nhà cho học sinh vận dụng cho bản thân. Hình thức sử dụng chủ yếu ở đây là phát vấn, thuyết trình giao nhiệm vụ.
* Ví dụ minh họa:
Khi dạy bài học “Thiết bị bảo vệ mạng điện trong nhà”, nhấn mạnh khi thiết kế mạng điện, tiết diện của dây dẫn đều được tính toán theo cường độ dòng điện cho phép sử dụng để dây dẫn không quá nóng làm hỏng lớp cách điện gây ra sự cố. Trong quá trình làm việc của mạng điện, hiện tượng ngắn mạch hoặc quá tải đều có thể xảy ra bất kì lúc nào và hậu quả là không thể lường trước được. Các sự cố này làm cho cường độ dòng điện chạy qua dây dẫn vượt quá nhiều lần giá trị định mức của dây dẫn. Vì vậy để bảo vệ mạng điện trong nhà người ta dùng cầu chì và áp tô mát.
Sau khi củng cố nội dung của bài tôi đặt ra câu hỏi: Việc sử dụng các thiết bị đóng cắt tự động có tầm quan trọng thế nào trong việc tiết kiệm điện? Hãy kể ra một số thiết bị tự động đóng cắt trong gia đình em hoặc em đã biết?
Dễ dàng để học sinh có thể trả lời được: Thiết bị bảo vệ có ý nghĩa quan trọng đối với an toàn mạng điện trong nhà, các thiết bị tự động giúp con người tiết kiệm năng lượng điện khi sử dụng: Tự động đóng cắt khi đó đạt yêu cầu quy định hoặc xảy ra sự cố điện (quá tải, ngắn mạch) Tự động bơm nước khi hết nước trong bể tự động ngắt khi bể đầy. Rơ le trong tủ lạnh tự ngắt khi đạt đến độ lạnh cần thiết. Đèn, thiết bị tự động bật sáng khi có người vào phòng và ngắt khi đóng phòng.
4. Giáo dục sử dụng năng lượng trong tiết dạy thực hành.
4.1. Yêu cầu:
Thông qua hoạt động thực hành, giáo viên tích hợp để giáo dục sử dụng năng lượng cho học sinh như:
- Ý thức chuẩn bị đồ dùng hợp lý.
- Ý thức sử dụng đồ dùng, thiết bị, điện năng của phòng học.
- Ý thức làm việc theo quy trình khi thực hiện một công việc.
- Ý thức bảo vệ của công, bảo vệ môi trường và vệ sinh phòng học.
- Việc tích hợp giáo dục phải gắn với nội dung bài thực hành.
4.2 Cách thực hiện:
Với loại hình bài giảng này, tôi thường sử dụng phương pháp tích hợp toàn phần:
Từ việc giới thiệu bài, kiểm tra công tác chuẩn bị đồ dùng của học sinh đến việc thực hiện công việc theo quy trình. Bên cạnh đó, trong hoạt động hướng dẫn ban đầu, tôi thường lồng ghép những câu hỏi nhanh về giáo dục sử dụng năng lượng. Những câu hỏi dạng này có ảnh hưởng lớn đến quá trình hoạt động trong phòng thực hành của các em, dần dần hình thành thói quen lao động công nghiệp. Có thể nói rằng, hoạt động hướng dẫn thường xuyên là hoạt động chính trong tiết thực hành. Đây là khoảng thời gian để học sinh hoàn thành các yêu cầu đặt ra của giáo viên. Trong hoạt động này nói chung, tôi thường tích hợp giáo dục sử dụng năng lượng thông qua việc điều chỉnh hành vi của học sinh từ những tư thế, động tác đến việc sử dụng thiết bị đồ dùng đúng yêu cầu kỹ thuật cho mọi đối tượng. Nhờ đó, dần dần hình thành cho các em những kỹ năng cơ bản trong khi thực hành, góp phần lớn đến giáo dục sử dụng năng lượng tiết kiệm. Cũng trong kiểu bài này, trong phần củng cố, đánh giá sản phẩm tôi thường đưa thêm tiêu chí về việc sử dụng đúng đồ dùng, thiết bị, tác phong lao động thi đua theo nhóm, tổ. Như vậy, tự bản thân các em (các nhóm) sẽ có ý thức cao trong việc thực hiện sử dụng năng lượng tiết kiệm.
* Ví dụ minh họa:
Khi dạy bài thực hành: Thực hành “Dụng cụ bảo vệ an toàn điện và cứu người bị tai nạn điện” để vào bài mới, sau khi đã kiểm tra lại kiến thức cũ về những nguyên nhân gây ra tai nạn điện?
Các nguyên nhân gây tai nạn điện:
- Do chạm vào vật mang điện: Những tai nạn này thường do các nguyên nhân sau: chạm trực tiếp vào dây dẫn trần hoặc dây bị hở cách điện. Chạm vào các thiết bị, đồ dùng điện bị rò điện.
- Do vi phạm khoảng cách an toàn với lưới điện cao áp và trạm biến áp.
- Đi vào vùng có điện áp bước: Điện áp bước là điện áp giữa hai chân người khi đứng gần điểm có điện thế cao như cọc tiếp đất của máy biến áp, dây điện bị đứt rơi xuống đất
Tôi giải thích thêm: Các nguyên nhân gây tai nạn điện trong đó có việc dây dẫn bị đứt sẽ gây tổn thất năng lượng điện. Áp dụng các biện pháp an toàn điện để tránh tổn hao năng lượng điện trên mạch điện và các thiết bị điện. Dùng quá tải với lưới điện, làm điện áp bị giảm, không đảm bảo được hiệu suất của các thiết bị (đèn tối, công suất máy điện giảm) lãng phí điện năng. Qua đó, học sinh sẽ hiểu sâu hơn bản chất của vấn đề và có ý thức hơn trong việc thực hiện các biện pháp an toàn điện. Trong hoạt động thực hành, khâu kiểm tra đánh giá và vệ sinh phòng học sau khi hoạt động xong chính là thời điểm tốt để tích hợp giáo dục sử dụng năng lượng hợp lý. Thông qua việc đánh giá, giáo viên khen ngợi những nhóm hoặc cá nhân học sinh thực hiện đúng yêu cầu, đúng quy trình, đồng thời cũng nhắc nhở những thành viên chưa
thực hiện đúng yêu cầu đặt ra. Như vậy các em sẽ có sự thi đua nhau trong những tiết học tiếp theo, tạo đà cho việc hình thành thói quen lao động công nghiệp. 
IV. Hiệu quả sáng kiến.
- So sánh kết quả trước và sau khi áp dụng sáng kiến “Giáo dục ý thức sử dụng tiết kiệm năng lượng cho học sinh thông qua dạy học môn công nghệ 8”:
+ Trước khi áp dụng sáng kiến tôi chọn mỗi lớp 10 học sinh theo danh sách lớp từ số thứ tự 1 đến số thứ tự 10 được 60 học sinh cho các em khảo sát về tiết kiệm năng lượng và bảo vệ môi trường (sử dụng điện và giữ gìn vệ sinh môi trường) thông qua kiểm tra trắc nghiệm 20 câu.
+ Sau khi áp dụng sáng kiến tôi cũng gọi các em đó lên để khảo sát tương tự như trước khi áp dụng sáng kiến kết quả như sau:
Kết quả bài kiểm tra
Số HS
Giỏi
Khá
Trung bình
Yếu
Kém
Trước khi áp dụng
60
12 (20%)
15 (25%)
20 (33.3%)
8 (13,3%)
5 (8,3%)
Sau khi áp dụng
60
20 (33,3%)
27 (45,0%)
13 (21,7%)
0
0

Khi áp dụng sáng kiến này tại trường công tác năm học 2022 – 2023 so với kết quả năm học 2021-2022 Chất lượng bộ môn cụ thể như sau:
Khối 8
Tổng HS
Giỏi
Khá
Trung bình
Yếu
Kém
SL
TL (%)
SL
TL (%)
SL
TL (%)
SL
TL (%)
SL
TL (%)
2021-2022
204
87
42,6
48
23,5
53
26,0
11
5,4
5
2,5
2022-2023
195
108
55,4
52
26,7
35
17,9
0
0
0
0
- Qua bảng thống kê số liệu trên ta thấy việc áp dụng sáng kiến đã giúp cho học sinh giỏi tăng cao, tỉ lệ học sinh yếu kém không còn.
- Học sinh sử dụng điện, quạt đúng thời điểm và tắt đèn, quạt trước lúc tan trường.
- Ý thức tham gia lao động làm xanh sạch đẹp học đường, được cải thiện rõ rệt: Không còn tình trạng xả rác bừa bãi, khuôn viên lớp học sạch sẽ hơn.
V. Bài học kinh nghiệm.
Quá trình áp dụng đề tài “Giáo dục nâng cao ý thức sử dụng năng lượng cho học sinh thông qua dạy và học môn Công nghệ” đã thu được một số kết quả khả quan đáng ghi nhận và cần phát huy nhân rộng thêm.
C. KẾT LUẬN
Trong sáng kiến “giáo dục ý thức sử dụng tiết kiệm năng lượng cho học sinh thông qua dạy và học môn Công nghệ 8”, kiến thức về tiết kiệm điện năng của các em học sinh được nâng cao. Các em ý thức hơn trong việc sử dụng điện, tiết kiệm điện năng trong gia đình cũng như trong nhà trường nói riêng . Đó là một trong những hình thức thực hiện tốt việc dạy học phát huy phẩm chất và năng lực của học sinh. Với hình
thức này, học sinh được hấp dẫn, lôi cuốn vào các hoạt động học, thu lượm kiến thức bằng chính khả năng của mình với sự giúp đỡ, hướng dẫn của giáo viên.
Để thực hiện được sáng kiến này đòi hỏi giáo viên phải chuẩn bị tốt kế hoạch dạy học, lựa chọn những nội dung thực sự phù hợp và thiết kế được các hoạt động giúp các em lĩnh hội, khám phá kiến thức mới một cách tốt nhất. 
Xin chân thành cảm ơn./.
Hựu Thành, ngày 20 tháng 3 năm 2023
Duyệt của tổ trưởng
Võ Minh Sang
Người viết
Bùi Bá Tùng

Duyệt của BGH