SKKN Một số giải pháp nâng cao kỹ năng vận dụng thực hành thông qua phương pháp dạy học theo hướng phát huy năng lực học sinh trong môn Công nghệ THCS

ớc 2: Thực hiện nhiệm vụ
	HS hoạt động nhóm 8 để hoàn thành phiếu học tập (10 phút)
Bước 3: Báo cáo thảo luận
	Đại diện một số cặp đôi báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ trong phiếu học tập. Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ
	GV nhận xét, giải thích (những nội dung HS chưa hiểu rõ) và kết luận nội dung 
HOẠT ĐỘNG 2: LUYỆN TẬP (5phút)
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ
GV giao nhiệm vụ cho HS (hoạt động nhóm 2):
- Vì sao trong chiếc xe đạp địa hình cũng như chiếc xe đạp của các vận động viên đua xe đạp thường sử dụng có nhiều líp?
- Muốn đảo chiều quoay của bánh dị dẫn, ta phải mắc dây đai theo kiểu nào?
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ
	HS hoạt động nhóm để giải thích 
Bước 3: Báo cáo, thảo luận
	Đại diện một số nhóm báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ. Các nhóm khác phản biện, góp ý, bổ sung.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ
	GV nhận xét, giải thích (những nội dung HS chưa hiểu rõ) và kết luận HOẠT ĐỘNG 4: VẬN DỤNG
Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ
 GV giao cho HS về nhà thực hiện những nhiệm vụ sau:
	- HS về nhà chia sẻ với cha mẹ và mọi người trong gia đình những hiểu biết của bản thân về cấu tạo, nguyên lí làm việc của một số bộ truyền chuyển động. Nói với mọi người về sự cần thiết phải tìm hiểu tại sao cần truyền.
	- Tìm hiểu xem ở gia đình và địa phương em đã sử dụng những loại máy nào có các bộ truyền chuyển động. Có thể giải thích cho mọi người về sự cần thiết của cơ cấu truyền chuyển động để chế tạo ra các máy sản xuất.
Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ.
 HS hoạt động theo kế hoạch đã thống nhất. Trong quá trình HS hoạt động ở gia đình, cộng đồng, GV thường xuyên theo dõi, hỗ trợ HS khi cần thiết để các em hoàn thành các nhiệm vụ đã xác định trong kế hoạch.
Bước 3. Trình bày kết quả thực hiện nhiệm vụ
 Các nhóm thống nhất và hoàn thành vào phiếu và nộp kết quả vào tiết kế tiếp.
Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ vận dụng
 Đánh giá kết quả thực hiện hoạt động vận dụng dựa vào kết quả thực hiện nhiệm vụ và phần trình bày của các nhóm.
HOẠT ĐỘNG 5: TÌM TÒI, MỞ RỘNG
Học sinh nêu được một số ứng dụng của các bộ truyền chuyển động ở các máy, dây chuyền sản xuất
	- Tìm hiểu thêm các bộ truyền động bằng cách lên mạng Internet với từ khóa “Truyền chuyển động” 
	- Tìm hiểu kinh nghiệm chế tạo, sản xuất các bộ truyền chuyển động đơn giản.
	- Đọc sách kĩ thuật về cơ khí tự động hóa (nếu có).
Ví dụ 2 – Tiết 10: TH: LẮP MẠCH ĐIỆN BẢNG ĐIỆN - CÔNG NGHỆ 9
I. MỤC TIÊU:
1. Về kiến thức, kĩ năng và thái độ
a. Kiến thức
- Đọc, hiểu được nguyên lý làm việc của mạch điện.
b. Kỹ năng
- Đánh số được các đầu nối.
- Vẽ được sơ đồ lắp theo cách nối các đầu số đã đánh trên sơ đồ nguyên lý.
c. Thái độ:
- Có ý thức làm việc khoa học.
2. Định hướng các năng lực được hình thành và phẩm chất hướng tới.
 Thông qua việc tham gia các hoạt động học tập này, học sinh được định hướng hình thành các năng lực sau:
- Năng lực tự học, năng lực hợp tác: Được hình thành thông qua việc thực hiện các nhiệm vụ cá nhân, nhiệm vụ nhóm, sau các hoạt động trình bày kết quả được tự đánh giá và tham gia nhận xét, đánh giá lẫn nhau, được trực tiếp nhận phản hồi từ giáo viên và các bạn trong lớp giúp các em hình thành và củng cố các năng lực ngôn ngữ , năng lực giao tiếp, ứng xử và năng lực tự quản lí bản thân.
- Năng lực giải quyết vấn đề: Phân tích kiến thức để đánh dấu và vẽ được sơ đồ lắp.
II. CÁC MỨC ĐỘ YÊU CẦU CỦA CÂU HỎI, BÀI TẬP DÙNG TRONG DẠY HỌC VÀ KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ
Nội dung mô tả các mức yêu cầu cần đạt được trong định hướng phát triển năng lực học sinh trình bày trong bảng sau:
Nội dung
Loại câu hỏi/Bài tập
Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng thấp
Vận dụng cao
Vẽ sơ đồ lắp đặt
Câu hỏi và bài tập
- Biết được thế nào là sơ đồ nguyên lý, lắp đặt 
- Nắm được quy trình vẽ sơ đồ lắp đặt thông qua sơ đồ nguyên lý.
- Nhận diện được vị trí các TB ở sơ đồ nguyên lý chuyển sang SĐ lắp.
- Lập được phương án nối dây: đánh số hoặc ký hiệu
- Vẽ đúng quy trình, chính xác, đẹp.
- Vẽ được những mạch đơn giản trong thực tế.

III. CÂU HỎI, BÀI TẬP DÙNG TRONG DẠY HỌC VÀ KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ
1. Nhận biết
Câu 1.1. Thế nào là sơ đồ nguyên lý, sơ đồ lắp đặt?
Câu 1.2. Nguồn điện sinh hoạt có mấy dây, là dây nào, ký hiệu?
Câu 1.3. Nhận biết được các ký hiệu của các thiết bị điện.
2. Thông hiểu
Câu: 2.1.Theo em phương án nối dây nào là hợp lý nhất theo sơ đồ nguyên lý?
Câu: 2.2. Học sinh vẽ đúng kí hiệu các thiết bị trên bảng điện và bản vẽ?
3. Vận dụng thấp
Câu 3.1. Nối dây và hoàn thiện sơ đồ lắp đặt theo sơ đồ nguyên lý.
4. Vận dụng cao
Câu 4.1. Vẽ được một số sơ đồ lắp đặt mạch điện đơn giản trong gia đình.
IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 
HOẠT ĐỘNG 1: KHỞI ĐỘNG
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ
Tình huống: Cho HS quan sát mạch điện trong phòng học. Vì sao người thiết kế ở rất xa mà người thi công lại thực hiện được các công việc lắp đặt mạch điện đảm bảo yêu cầu thiết kế?
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ
- Học sinh tự làm theo nhóm 2
	+ Suy nghĩ cá nhân, thảo luận nhóm 2
	+ Thống nhất phương án tối ưu.
 Bước 3: Báo cáo và thảo luận
- Đại diện từng nhóm báo cáo, các nhóm khác thảo luận bổ sung.
- Dự kiến sản phẩm: nhờ vào sơ đồ lắp đặt
Bước 4: Lựa chọn giải pháp giải quyết vấn đề.
- Giáo viên tổng hợp ý kiến và chốt những vấn đề cần giải quyết.
HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC 
Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ
- Giáo viên nêu các nhiệm vụ mà học sinh cần thực hiện nhằm đạt chuẩn kiến thức, kỹ năng:
+ Bảng điện gồm những loại nào, chức năng của chúng?
+ Tái hiện, tìm hiểu thế nào là sơ đồ nguyên lý, sơ đồ lắp?
+ Lập được bảng dự trù vật liệu, thiết bị đảm bảo yêu cầu kỹ thuật
Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ
- Học sinh tự nghiên cứu theo cá nhân, thực hiện theo nhóm 4
	+ Cá nhân tự hoàn thành.
	+ Đổi sản phẩm cho nhau và phân tích ưu, nhược điểm của mỗi cá nhân.
	+ Thống nhất, lựa chọn phương án tối ưu.
- Gaió viên quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ các hoạt động của HS
Bước 3. Trình bày, báo cáo, thảo luận các kết quả thực hiện nhiệm vụ
- Đại diện một nhóm báo cáo các kết quả thực hiện nhiệm vụ. Các nhóm khác lắng nghe, đặt câu hỏi, bổ sung và thống nhất ý kiến 
Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ.
 - GV nhận xét chung, đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ của HS.
 - Đánh giá và tự đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ: HS đối chiếu kết quả làm việc của cá nhân, nhóm với kết quả thảo luận chung và kết luận để tự đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ.
HOẠT ĐỘNG 3. LUYỆN TẬP, THỰC HÀNH
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ
Giáo viên giao các bài tập sau cho học sinh: Từ sơ đồ nguyên lý, vẽ sơ đồ lắp đặt mạch điện bảng điện gồm: 1CC, 1ÔĐ và 1 CT 2 cực điều khiển 1 đèn?
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ
Giáo viên cho học sinh hoạt động theo nhóm 2, vận dụng kiến thức đã học ở hoạt động 2 làm các bài tập trên.
Bước 3: Báo cáo, thảo luận
- Đại diện các nhóm báo cáo kết quả làm bài tập. Các nhóm khác lắng nghe, bổ sung ý kiến.
- Học sinh tự nhận xét, đánh giá kết quả dựa vào mức độ làm đúng các bài tập.
Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ.
- Giáo viên nhận xét chung, khen ngợi, động viên học sinh, nhóm hoàn thành các nhiệm vụ học tập và bài tập.
HOẠT ĐỘNG 4. VẬN DỤNG (Hoạt động này được thực hiện ở gia đình).
Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ.
- Yêu cầu học sinh tự vẽ sơ đồ nguyên lý, sơ đồ lắp đặt của hệ thống điện trong phòng học lớp mình.
- Phân tích, so sánh sơ đồ mình đã xây dựng với hệ thống điện đã lắp thực tế.
Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ.
- Học sinh hoạt động theo nhóm 2 (hoàn thành tại lớp). 
- Giáo viên quan sát, uốn nắn, hướng dẫn, hỗ trợ, động viên HS hoạt động
Bước 3. Trình bày kết quả thực hiện nhiệm vụ.
- Học sinh báo cáo bằng bản thu hoạch.
Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ.
- Đánh giá kết quả thực hiện hoạt động vận dụng dựa vào kết quả thực hiện nhiệm vụ và phần trình bày của học sinh.
HOẠT ĐỘNG 5. TÌM TÒI, MỞ RỘNG
- Giáo viên yêu cầu học sinh về nhà vẽ sơ đồ nguyên lý, sơ đồ lắp đặt mạch điện đơn giản trong gia đình của các em? Phân tích tính ưu việt của mạch điện đó? Nộp sản phẩm vào tiết học kế tiếp
2.3. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC:
2.3.1. Kết quả cụ thể
Sau khi áp dụng đề tài này ở lớp 8A trong môn học Công nghệ tại đơn vị đang công tác, tôi nhận thấy kết quả đạt được có nhiều dấu hiệu tiến triển tốt:
- Học sinh hứng thú khi học tập bộ môn, kết quả học tập cao hơn so với lớp đối chứng.
- Các em đón nhận bài tập thực hành một cách vui vẻ, hứng thú.
- Nhiều học sinh sẵn sàng trao đổi góp ý đến những tình huống thực tiễn do tôi đưa ra và một số đã biết xử lý các tình huống hư hỏng điện năng tại gia đình có hiệu quả.
 - Kỹ năng thực hiện các thao tác đã cải thiện, các thông số kiểm chứng theo mức độ phát huy năng lực người học cũng như vận dụng vào thực tiễn được cải thiện đáng kể.
Cụ thể:
Năm học
Lớp
Sỹ số
Số HS đạt điểm từ TB trở lên
Số HS có kỹ năng sử dụng các dụng cụ thực hành
Số HS có khả năng làm tốt bài thực hành
Số HS có hứng thú khi làm bài tập TH
Số HS có khả năng sáng tạo trong làm bài tập TH
Số HS có khả năng vận dụng sáng tạo kiến thức vào thực tiễn
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
17-18
8
37
35
94,6
19
51,4
18
48,6
17
45,9
9
24,3
6
16,2
18-19
8
41
40
97,6
30
73,2
25
61,0
22
53,7
21
51,2
16
39,0
Nhìn vào kết quả đối chứng trong 2 năm học liến kề tôi thấy đây là động lực để áp dụng rộng rãi trong toàn trường trong bộ môn công nghệ nói riêng.
2.3.2. Bài học kinh nghiệm:
 Qua kết quả trên bản thân tôi nhận thấy rằng: Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh theo định hướng phát triển phẩm chất năng lực sáng tạo của học sinh trong bộ môn công nghệ có những ưu điểm sau:
- Việc học của học sinh thực sự có giá trị vì nó kết nối với thực tế và rèn luyện được nhiều kĩ năng hoạt động và kĩ năng sống. Có khả năng liên hệ và vận dụng một số kiến thức vào cuộc sống hằng ngày khá tốt. Học sinh cũng được tạo điều kiện minh họa kiến thức mình vừa nhận được và đánh giá mình học được bao nhiêu và giao tiếp tốt như thế nào.Với cách tiếp cận này, vai trò của giáo viên chỉ là người hướng dẫn, chỉ bảo thay vì quản lý trực tiếp học sinh làm việc
- Trong cùng một thời gian sẽ giúp học sinh chiếm lĩnh được nhiều kiến thức hơn.
- Học sinh hứng thú và chăm học hơn.
- Chất lượng đại trà của bộ môn được nâng cao.
- Có thể áp dụng nhân rộng trong toàn trường và các địa bàn lân cận.
3. KẾT LUẬN
 Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh là sự kết hợp giữa mô hình dạy học truyền thống và hiện đại, ở đó giáo viên không dạy học chỉ bằng cách truyền thụ (xây dựng) kiến thức mà chủ yếu là hướng dẫn học sinh tự lực tìm kiếm thông tin, sử dụng kiến thức vào giải quyết các nhiệm vụ có ý nghĩa thực tiễn.
Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh là một mô hình mới cho hoạt động lớp học thay thế cho lớp học truyền thống (với đặc trưng là những bài học ngắn, cô lập, những hoạt động lớp học mà giáo viên giữ vai trò trung tâm) bằng việc chú trọng những nội dung học tập có tính tổng quát, liên quan đến nhiều lĩnh vực, với trung tâm tập trung vào học sinh và nội dung tích hợp với những vấn đề, những thực hành gắn liền với thực tiễn.
Với mô hình này, học sinh có nhiều cơ hội làm việc theo nhóm để giải quyết những vấn đề xác thực, có hệ thống và liên quan đến nhiều kiến thức khác nhau. Các em thu thập thông tin từ nhiều nguồn kiến thức. Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực của học sinh là một yêu cầu cấp thiết để nâng cao chất lượng giáo dục nói chung và đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông sau này. Một số giải pháp của tôi ở trên chắc chắn chưa đầy đủ, nhưng hy vọng góp phần giúp giáo viên có ý thức cải tiến quá trình dạy học, tạo ra tác động tích cực cho việc dạy và học đồng thời thúc đẩy việc đổi mới nội dung chương trình và phương pháp dạy học. 
Về cơ bản đề tài của tôi đã giải quyết được một số yêu cầu sau:
- Trong cùng một thời gian sẽ giúp học sinh chiếm lĩnh được nhiều kiến thức hơn.
- Là cơ sở để phân luồng học sinh và có định hướng cho hội thi nghiên cứu khoa học kỹ thuật trong các năm tiếp theo.
- Nhiều học sinh sẵn sàng trao đổi góp ý đến những tình huống thực tiễn và một số đã biết xử lý các tình huống hư hỏng điện tại gia đình có hiệu quả.
- Kỹ năng thực hiện các thao tác đã cải thiện, 100% học sinh sử dụng các dụng cụ thực hành đúng kỹ thuật.
Để việc dạy học có hiệu quả, ngoài áp dụng một đề tài, một sáng kiến kinh nghiệm là chưa đủ mà giáo viên phải xây dựng được các hoạt động phong phú, hấp dẫn, nhằm khơi dậy sự hứng thú, lòng ham học, tìm tòi, kích thích tư duy sáng tạo của học sinh.
Bên cạnh đó, người giáo viên phải quan tâm, nắm bắt được tất cả các đối tượng học sinh, biết động viên kịp thời nhằm động viên các đối tượng khác sau các bài kiểm tra, đánh giá. Trong quá trình gảng dạy, giáo viên phải luôn tích cực đổi mới phương pháp dạy học nhằm tránh nhàm chán cho học sinh với hình thức “tự làm mới mình”.
Trong quá trình thực hiện, do nhiều nguyên nhân nên chắc chắn không tránh khỏi thiếu sót, rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của nhiều người có cùng tâm huyết để đề tài ngày càng được áp dụng rộng hơn.
	Trên đây là một số giải pháp nâng cao kỹ năng vận dụng thực hành thông qua phương pháp dạy học theo hướng phát huy năng lực học sinh trong môn Công nghệ THCS mà tôi đã áp dụng trong năm học 2018 – 2019 và tiếp tục vận dụng thực hiện trong năm học 2019 – 2020.
	Do phạm vi áp dụng hẹp, kinh nghiệm chưa thật sự nhiều nên sẽ không tránh khỏi những thiếu sót. Rất mọng nhận được sự góp ý chân thành của đồng nghiệp. 
 Xin chân thành cảm ơn!
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Sách Công nghệ trung học cơ sở - NXB Giáo dục 2013
2. Sách Vật lý trung học cơ sở - NXB Giáo dục 2013
3. Công văn 5555/BGDĐT-GDTrH ngày 08/10/2014. 
4. Tài liệu tập huấn phương pháp và kĩ thuật tổ chức hoạt động học theo nhóm và hướng dẫn học sinh tự học 
5. Các thông tư, văn bản hướng dẫn về đổi mới phương pháp dạy học của các cấp.
MỤC LỤC
TT
NỘI DUNG
Trang
1
PHẦN MỞ ĐẦU
1
1.1
LÝ DO CHỌN SÁNG KIẾN
1
1.2
ĐIỂM MỚI CỦA SÁNG KIẾN.
2
2
PHẦN NỘI DUNG
3
2.1.
THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ MÀ SÁNG KIẾN CẦN GIẢI QUYẾT
3
2.2.
 GIẢI PHÁP THỰC HIỆN
4
2.2.1
Xác định chuẩn kiến thức, kĩ năng, thái độ của bài học và những năng lực, phẩm chất có thể hình thành cho học sinh theo chương trình hiện hành
6
2.2.2
Xác định và mô tả mức độ yêu cầu (nhận biết, thông hiểu, vận dụng, vận dụng cao) của mỗi loại câu hỏi/bài tập có thể sử dụng để kiểm tra, đánh giá năng lực và phẩm chất của học sinh trong dạy học
7
2.2.3
Biên soạn các câu hỏi/bài tập cụ thể theo các mức độ yêu cầu đã mô tả để sử dụng trong quá trình tổ chức các hoạt động dạy học và kiểm tra, đánh giá, luyện tập theo định hướng phát triển năng lực học sinh bài học
8
2.2.4
Thiết kế tiến trình dạy học theo hướng phát huy năng ực học sinh
9
2.2.5
Tổ chức dạy học
11
2.2.6
Phân tích, rút kinh nghiệm bài học	
11
2.2.7
Một số giáo án minh họa
12
2.3
KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC
18
2.3.1
Kết quả cụ thể
18
2.3.2
Bài học kinh nghiệm
18
3
KẾT LUẬN
19

TÀI LIỆU THAM KHẢO
MỤC LỤC
20
21